hielspoor

hielspoor: 10 praktische tips & nuttige informatie

Wat is hielspoor

Hielspoor is een aandoening aan de voet. Hielspoor wordt ook wel peesplaatontsteking genoemd en de medische benaming is fasciitis plantaris. De aandoening is op röntgenfoto’s waarneembaar als een verkalking onder de hiel, bij de aanhechting van de pees die naar de voorvoet loopt. Het is de meest voorkomende voetklacht. Maar liefst 10 procent van de mensen heeft er ooit wel eens last van gehad, maar een hielspoor verkalking hoeft niet altijd pijn aan de hiel of aan de voet te veroorzaken.  

Ongeveer 30 procent van de bevolking heeft een verkalking aan de voet zoals bij hielspoor. Bij niet iedereen veroorzaakt de verkalking pijn. Er zijn ook mensen die geen verkalking hebben en juist wel pijn aan de voet ervaren. In dat geval is er sprake van peesplaatontsteking. Dit is een ontsteking op dezelfde plaats waar ook doorgaans hielspoor ontstaat. In de meeste gevallen is het de ontsteking die pijn veroorzaakt en is daarnaast ook aanwezigheid van hielspoor. Je kunt de verkalking duidelijk zien op röntgenfoto’s. Hielspoor komt dus vaak samen met peesplaatontsteking en het is de ontsteking die de pijnklachten veroorzaakt. Over het algemeen wordt bij peesplaatontsteking toch gekozen voor de benaming hielspoor, hoewel dat technisch niet helemaal juist is. De benaming fasciitis plantaris is correcter maar duidelijk minder makkelijk te onthouden of uit te spreken. 

Oorzaken hielspoor

Hielspoor (en hielpijn) heeft vooral te maken met overbelasting van de voet. Veel (berg)wandelen, hardlopen, tennissen, golfen en andere sporten kunnen de klachten veroorzaken, maar ook langdurig staan op harde vloeren kan aanleiding geven voor pijnklachten aan de voet of hiel. De overbelasting ontstaat door teveel spanning of druk op de peesplaat, waardoor er op de peesplaat aanhechting aan de hiel te hard wordt getrokken of gedrukt. De overbelasting kan dus ontstaan door een daadwerkelijke overbelasting, maar ook door een onevenwichtige belasting. Verkeerde schoenen of een verkeerde stand van de voeten kunnen daarvan de oorzaak zijn. De aanhechting van de peesplaat aan de hiel is niet een punt, maar een brede plaat. De ene kant van de pees wordt zwaarder belast dan de andere. Aan de kant van de hogere belasting kan dan een enorme overbelasting ontstaan. Men noemt dit verschijnsel overpronatie.  

Andere factoren die kunnen leiden tot hielspoor zijn: overgewicht en zwangerschap en stijfheid in de achillespees of kuitspieren. Een combinatie van alle hierboven genoemde zaken kan leiden tot irritatie en uiteindelijk ontsteking van de peesplaat die onder de voet van de tenen naar het hielbot loopt. De peesplaat, ook vezelband genoemd, heeft de medische benaming Plantar Fascia. Fasciitis Plantaris is Latijn voor ‘ontsteking van de Plantar Fascia’. Wanneer de omstandigheden die de ontsteking veroorzaken niet worden aangepakt, zal de peesplaat onder de voet door de overbelasting met iedere stap verder worden uitgerekt. De aanhechting van de vezels aan het hielbot en het botvlies kan uiteindelijk onder grote spanning gaan ontsteken. Op dat moment is er medisch gezien sprake van hielspoor. Maar de term hielspoor wordt in Nederland ook algemeen gebruikt bij hielpijn. 

Symptomen hielspoor

Pijn onder de hiel is één van de typische kenmerken van hielspoor, vooral als de pijn ’s ochtends na het opstaan waarneembaar is of na een tijdje rust (stilzitten). Na een tijdje lopen kan de pijn afnemen of zelfs verdwijnen. De pijn keert weer terug na een rustperiode, bijvoorbeeld na een tijdje gezeten te hebben. De hoogte van de pijn kan per persoon verschillen. De ene persoon ervaart de pijn bij vlagen, terwijl bij een ander de hevige pijn het lopen onmogelijk maakt. Een ander kenmerk van hielspoor is stijfheid van de voet bij het opstaan in de morgen of langdurig zitten. Dat komt omdat de peesplaat onder de voet zich tijdens het slapen inkort en daarbij ook een beetje verstijft. Het lopen kan een branderig gevoel aan de voet geven. Bij de eerste stappen wordt de peesplaat plotseling hard uitgerekt. Dat veroorzaakt irritatie en pijn, juist op het punt waar het bindweefsel aan het hielbot is gehecht. De symptomen van hielspoor kun je dus herkennen aan pijn onder het hielbeen of voet (vooral aan de voorkant van de hiel). Lang stil staan veroorzaakt zeer pijnlijke voeten. Andere symptomen zijn: het stijf of gespannen aanvoelen van de peesplaat onder de voet, hielpijn bij het autorijden en het beurs aanvoelen van de hele onderkant van de hiel.  

Over het algemeen wordt de pijn onder de hiel na verloop van tijd erger als er niets aan wordt gedaan. Het is dan ook belangrijk de eerste symptomen te herkennen en te de hielspoor te behandelen. Hoe langer men met de klachten door blijft lopen, hoe lastiger men van de klachten af zal komen. Een röntgenfoto kan de aandoening bevestigen. Op de foto kun je hielspoor herkennen aan een haakvorming onder de hiel. 

Behandeling hielspoor

Hielspoor kan op verschillende manieren worden behandeld. Wanneer de klachten vrij recent zijn, kan er ook zelf veel aan worden gedaan. Het is daarom verstandig bij de eerste symptomen de huisarts te bezoeken en daar niet te lang mee te wachten.
  • Wat je zelf kunt doen
Wanneer de overbelasting wordt veroorzaakt door een slechte stand van je voeten, kun je de klachten wegnemen door gebruik te maken van goede schoenen, en eventueel de voeten extra ondersteunen met inlegzolen of steunzolen. Je houding kan ook worden gecorrigeerd. Als overgewicht de overbelasting veroorzaakt, is afvallen een goede manier om van de klachten af te komen. Je kunt bij pijn een pijnstiller gebruiken maar op den duur los je daarmee de klachten natuurlijk niet op.
  • Oefeningen
Op het internet vind je meerdere oefeningen die je kunnen helpen de klachten van de pijn bij hielspoor te verminderen. Voer bijvoorbeeld een paar keer per dag rekoefeningen van tip 5 uit. Krachttraining kan ook helpen. De ochtendstijfheid kun je verminderen door te slapen met een speciale sok of nachtspalk. De juiste oefeningen kun je leren doen met behulp van de deskundigheid van een fysiotherapeut. Bij de fysiotherapeut wordt ook veel gebruik gemaakt van shockwave, een behandeling speciaal voor klachten voortkomende uit hielspoor (zie tip 6).
  • Podotherapeut
De podotherapeut zal de stand van je voeten onderzoeken en steunzolen op maat kunnen maken.
  • Pijnbestrijding
Een pijnstiller kan de eerste pijn beperken, maar de hiel kan ook worden ingespoten met injecties met corticosteroïden die de ontsteking remmen. Soms helpt intapen. In een zeldzaam geval wordt een operatie gedaan.
  • Alternatieve geneeswijzen
Zoals bij alle andere aandoeningen zijn er ook behandelmethoden in het alternatieve circuit voorhanden. Denk hierbij aan acupunctuur, osteopathie, homeopathie en dergelijke.

Oefeningen hielspoor

Via het internet kun je verschillende oefeningen vinden om de voet te versterken en te strekken. Hieronder staan een aantal oefeningen beschreven. Je kunt ze eenvoudig thuis doen. Ze zijn bedoeld om de pijn te verlichten en niet te veroorzaken, dus doe ze voorzichtig want ze mogen niet pijn doen. De oefeningen worden aanbevolen door fysiotherapeuten. Oefen ze twee tot drie keer per dag. Je hoeft ze niet allemaal tegelijkertijd te doen. Als je twijfels hebt of je de oefeningen goed doet, kun je advies vragen aan je huisarts.
  • Oefening met een (tennis)bal
    Deze oefening kun je bij het opstaan doen. De peesplaat is tijdens het slapen wat verstijfd en ingekort. Dit is een oefening waarmee je de peesplaat voorzichtig kunt strekken en versoepelen. Gebruik een golfbal of tennisbal. Ga rechtop zitten (op het bed of op een stoel). Rol met de hele voet over de bal. Als de oefening je makkelijk afgaat, kun je hem ook staande doen (voor een nog beter resultaat!).
    • Oefening met een handdoek
    Rol een handdoek in de lengte op. Houd de opgerolde handdoek onder de bal van de voet en houd de beide uiteinden vast. Trek de handdoek voorzichtig naar je toe, terwijl je het been gestrekt houdt. Houdt deze positie 15 tot 20 seconden vast. Herhaal deze oefening vier keer per voet.
    • Kuiten strekken
    Zoek een muur op in de kamer waar je met e handen tegen aan kunt leunen. Plaats de linkervoet naar achteren en zet de rechtervoet een stap naar voren. De linkerhak blijft op de vloer en de linkerknie gestrekt. Verplaats nu het lichaamsgewicht langzaam naar voren. Je moet nu een rek voelen in de kuit. Houdt dit 15 tot 20 seconden vol en herhaal de oefening vier keer. Wissel daarna van been en doe de oefening nu met de rechterkuit.
    • Strekoefening achillespees
    Deze oefening kan gedaan worden bijvoorbeeld op de trap in de hal. Ga met de bal van de voeten op een trede van een trap staan. Houd de benen gestrekt. Laat beide hielen langzaam zakken en tel tot tien. Ga dan weer omhoog. Je kunt deze oefening variëren door eerst beide hielen te laten zakken en vervolgens ze afwisselend te laten zakken. Doe de beweging vier keer per hiel.

    Therapeutisch behandelen

    Hielspoor kan op verschillende manieren behandeld worden. In deze tip worden enkele therapieën en therapeutische hulpmiddelen beschreven.  

    Shockwave therapie  

    Hielspoor wordt de laatste tijd bij veel fysiotherapeuten met zogenaamde shockwave therapie behandeld. Shockwave wordt ook E.S.W.T. genoemd, een afkorting van Extracorporeal ShockWave Therapie. De behandeling bestaat uit het mechanisch prikkelen op de plek van de hielspoor. Door de prikkeling wordt het aangetaste weefsel aangespoord tot een reactie. De reactie zou moeten uitlokken tot genezing. Er worden veel successen met deze behandeling geboekt en daarom behoort het nu bij veel fysiotherapeuten tot de standaard behandeling bij hielspoor. De behandeling is niet pijnloos, sommige patiënten ervaren de behandeling zelfs als bijzonder onaangenaam. De intensiteit van de prikkel kan van laag naar hoog worden opgevoerd, al naar gelang de pijngrens van de patiënt. Als de behandeling aanslaat, zijn er niet meer dan vier tot zes behandelingen nodig.  

    Podotherapeut

    De podotherapeut en de podoloog zijn voetdeskundigen. Zij zijn bekend met de aandoening hielspoor en onderzoeken de patiënt naar de houding en de beweging bij het lopen. Zij maken loopanalyses en inkt- of gipsafdrukken. Op die manier kunnen zij zooltjes maken die helemaal op de persoon zijn afgestemd. De op maat gemaakte zooltjes zijn niet goedkoop, ze kosten gemiddeld tussen de 150 en 250 euro (gemiddelde prijs jaar 2012).  

    GPS

    GPS is de afkorting van Gravitational Platelet Speperation, een vrij nieuwe therapie voor hielspoor. Bij de behandeling wordt voor de genezing van deze aandoening een gel van lichaamseigen bloedplaatjes gebruikt. Bloedplaatjes hebben een herstellende werking. Ze worden in hoge concentratie in het aangetaste weefsel aangebracht, waardoor het weefsel wordt aangezet tot genezing. Voor deze therapie wordt bloed afgenomen van de patiënt. In een laboratorium worden bloedplaatjes gescheiden van het bloedplasma. Het resultaat is een gel met een hoge concentratie aan bloedplaatjes. Deze gel wordt ingespoten in de hiel. Dit kan vrij pijnlijk zijn. Andere benamingen voor deze therapie zijn PRP (Platelet Rich Plasma) en ACP (Autologous Condintioned Plasma).  

    Hulpmiddelen

    Om de klachten van hielspoor aan te pakken, zijn er verschillende therapeutische hulpmiddelen verkrijgbaar, sommigen op recept en sommigen vrij verkrijgbaar.  

    Strassburg sok en nachtspalk

    De Strassburg sok, ook Strassburger kous genoemd, is een lange sok die via een lang stuk klittenband van teen naar knie de kuit, achillespees en peesplaat oprekt. De peesplaat kan zo niet verkorten en er kan zodoende geen verkleving van het peesweefsel optreden. Veel mensen met hielspoor hebben baat bij het gebruik van deze sok. De sok moet wel dagelijks  minimaal 6 uur en dat twee tot drie maanden achtereenvolgens (zonder onderbrekingen) gebruikt worden. De sok is een relatief goedkoop hulpmiddel en kan goed gecombineerd worden met andere behandelingen. Niet iedereen is geschikt voor het dragen van de Strassburg sok.

    Contra-indicaties voor het gebruik van de nachtspalk zijn onder andere circulatieproblemen in het been (spataderen, trombose, embolie), oedeem, openwonden, diabetes mellitus, zwangerschap, hamertenen, actieve huiduitslag, recent letsel of chirurgische ingrepen aan de voet. De nachtspalk wordt vaak op doktersadvies voorgeschreven. De werking is vergelijkbaar met de sok, alleen bestaat het materiaal van de nachtspalk  uit hard plastic en banden, waardoor het een minder prettig en log hulpmiddel is.  

    Koelen

    In combinatie met andere therapieën kan koelen goed helpen bij ontstekingen, en bij hielspoor kan het goede diensten bewijzen als het beginnende hielspoor betreft. Koelen is eenvoudig. Je kunt ijs in een handdoek leggen of gewoon een koud blikje frisdrank uit de koelkast pakken. Pas op: de huid mag niet rechtstreeks aan bevroren materialen worden blootgesteld!   Supplementen en homeopathie Er zijn voedingssupplementen verkrijgbaar die soelaas zouden bieden bij klachten die veroorzaakt worden door hielspoor. De werking van de supplementen zijn wetenschappelijk niet bewezen. Aangenomen kan worden dat een oorzaak van hielspoor een tekort aan hoogwaardig calcium kan zijn. Het innemen van calciumtabletten zou dan kunnen helpen.  

    Intapen

    Intapen kan een methode zijn om te voorkomen dat de peesplaat langdurig wordt overbelast. De voet kan men zodanig intapen, dat de peesplaat niet ver kan rekken. De tape moet wel deskundig geplaatst worden, omdat de tape anders juist meer schade zou kunnen aanrichten. 

    Rust en algemene tips

    Rust is een van de belangrijkste remedies voor het verlichten van de klachten bij hielspoor. De klachten worden immers voornamelijk veroorzaakt door (langdurige) overbelasting. Geef de pijnlijke hiel dan ook zoveel mogelijk rust. Als de overbelasting wordt veroorzaakt door sport, moet de belasting fors gematigd worden. Dat zal voor fanatieke sportbeoefenaars beslist niet meevallen, maar doorgaan met de belasting kan de herstelperiode aanzienlijk langer maken en in het ergste geval zelfs onmogelijk. Voor de wandelaar kan het betekenen dat ook lichte wandelingen moeten worden vermeden. Vraag hierover advies aan de arts of therapeut. In plaats van bepaalde sporten (zoals hardlopen, berg wandelen en dergelijke) kan (tijdelijk) gekozen worden voor alternatieve sporten waarbij de hiel niet wordt belast. Fietsen en zwemmen zijn prima alternatieven, hoewel fanatiek fietsen als nadeel heeft dat de peesplaat toch ook weer door het trappen op de pedalen overbelast kan raken.  

    Staande beroepen kunnen hielpijn veroorzaken. Lang staan kan een kwelling voor de voeten worden. In dit geval is rust geboden. Misschien kun je aan de werkgever vragen of er mogelijkheid is bepaald werk zittend te doen. Een verkeerde houding kan ook tot hielspoor leiden. Ben je bijvoorbeeld beroepschauffeur, dan zou hielspoor kunnen veroorzaakt worden door lange perioden van gas geven met gespannen voet. De peesplaat wordt volledig gespannen wanneer je veel op de hurken moet werken. Let eens op je houding bij je dagelijkse werkzaamheden. Vermijd houdingen die de hielpijn zouden kunnen verergeren, door de bijkomende overbelasting waarmee je voet te maken krijgt.  

    Wanneer de overbelasting te maken heeft met overgewicht, ligt de remedie voor de hand. Vraag de arts eventueel om hulp bij het afvallen.  

    Loop liever niet op blote voeten als je hielspoor hebt, ook niet als het korte afstanden betreft. Trek liever goede slippers aan. Als je ’s nachts je bed uit moet, kun je de rekoefeningen van tip 5 doen. 

    Massages hielspoor

    In combinatie met andere behandelingen, zijn massages een prima manier om de pijnklachten van hielspoor te behandelen. Het betreft hier massages van de kuiten en de voet plus voetzool. De spieren kunnen zich door de massage ontspannen en worden minder stijf. Bovendien bevordert massage de bloedcirculatie. Deze zaken kunnen helend werken op de ontsteking. De oefening in tip 5 met de tennisbal of golfbal is een eenvoudige massage voor de voetzool die je dagelijks meerdere keren zelf kunt doen.  

    Triggerpoint massage

    Triggerpoint massage is een manier om pijn te verlichten, vooral bij mensen die langdurig pijn ervaren. Triggerpoints zijn spierknopen die ontstaan zijn in een spierstreng. De plek van de spierknopen is pijnlijk bij druk en er kan een karakteristieke uitstralingspijn bij druk ontstaan. De spierknopen zijn dus voelbare plekken in het spierweefsel die plaatselijk of op een andere locatie pijn veroorzaken. Omdat de spiervezels aanhoudend in aangespannen toestand zijn, wordt lokaal de bloedcirculatie belemmerd. Afvalstoffen kunnen zich er zo ophopen. De verkramping zal de spier doen verkorten en pijn veroorzaken aan de aanhechtingspunten. Daarom is triggerpoint massage een prima therapie bij hielspoor. De speciale massage techniek is door iedereen te leren. Het bestaat uit het uitoefenen van druk op de verkrampte plekjes. Er staat veel informatie over triggerpoint massage op het internet. 

    Alternatieve genezing

    Meestal grijpt men naar alternatieve geneeswijzen als reguliere behandelingen niet helpen om de klachten van pijn te verlichten. Ook voor hielspoor kunnen alternatieve geneeswijzen soelaas bieden.   Acupunctuur Acupunctuur wordt gezien als een alternatieve geneeswijze. Er zijn mensen met hielspoor die baat hebben (gehad) bij deze vorm van geneeswijze. De behandeling bestaat uit het plaatsen van dunne steriele naalden langs de energiebanen in de onderbenen, voeten, enkels en soms ook de rug. De behandeling richt zich op het herstellen van de verstoorde balans in de energiebanen. Het stimuleert de bloedsomloop. In de Chinese acupunctuur worden de naaldjes in combinatie met het kruid moxa gebruikt. Het zou de bloedsomloop stimuleren alsook de aanmaak van witte bloedlichaampjes. Als de behandeling aanslaat, zijn er slechts enkele behandelingen nodig voor een herstel.   Dry needling Dry needling is een relatief nieuwe behandel methode van de fysiotherapeut bij langdurige (chronische) klachten. Door een speciale techniek worden spieren aangeprikt die op die manier snel en langdurig ontspannen. Men gebruikt hiervoor een ‘droge’(dry) acupunctuurnaald. Er wordt dus niets in de spier ingespoten. De behandeling is gebaseerd op Westerse anatomische en neurofysiologische principes en staat dus los van acupunctuur waarbij oppervlakkig meerdere naalden in het lichaam wordt geplaatst. Bij dry needling wordt één naald gebruikt die kortdurend in de spier wordt geprikt op de zogenaamde triggerpoints (zie tip 9).

    Tips & Reacties

    Deel je eigen tip over hielspoor

    En maak kans op een cadeaubon ter waarde van € 25!